به چند دلیل به هیچ عنوان توصیه نمی شود ،کودک زیر ۶ ماهگی از والدین جدا شود. احتیاج او به تغذیه شبانه، احساس امنیت و البته آسیب پذیر بودن نوزاد در ماه های بعد از تولد، بهترین دلیل برای بودن او در کنار پدر و مادر است.
در سال اول تولد، نگرانیهایی در مورد سندرم مرگ ناگهانی شیرخواران وجود دارد، که در آن کودک ممکن است دچار مشکل تنفسی شده و نتواند نفس بکشد، و همین موضوع موجب مرگش شود. به همین دلیل باید محل خواب او در دید والدین باشد. از سوی دیگر مادران چون نسبت به فرزندانشان حساس هستند معمولا هوشیار میخوابند، بنابراین در صورت بروز مشکل زودتر دست به کار می شوند. اما والدین میتوانند از شش ماهگی فرایند مستقلسازی را شروع کنند. در این سن با جدا کردن کودک در جایی مستقل و با فاصله با والدین شروع به جداسازی میكنيم كمكم با کشيدن يک پارچه و يا پارابن ديد کودک را از والدین در یک اتاق کم میکنیم. در صورتی كه فرایند را اجرا کنیم در حدود یکسالگى با کمترین مشكل میتوانيم فرايند مستقلسازى را انجام دهیم. والدین میتوانند اطاق کودک را امن كرده و از دستگاههاى هوشيار(دستگاهى با صدا و تصوير كه كوچکترين حركات کودک را منتقد میكند) جهت مشاهده دائمى کودک استفاده كنند تا بتوانند بر اوضاع كودك تسلط پيدا كنند. نكته اى بسيار مهم اين است كه مقاومت و استمرار والدين بسيار مهم است، زيرا كودک در سال اول زندگى در طول شب به دليل گرسنگى، خيس شدن، گرما و سرما و حتى احساس درد، خواب منقطع دارد و گاه مادر به دليل راحتى خود از فرآيند مستقلسازى منصرف میشوند. در صورتي كه فرآيند جداسازى در سالهاى بعد به دليل وابستگى بيشتر کودک به مادر یا ترس از تاريكی و يا تنهايی به مراتب مستقلسازى سختتر و پيچيدهتر میشود. در فرايند مستقلسازی توجه به زمان خواب کودک داشتهباشيد. هرشب کودک را در زمان تعيين شده بخوابانيد (صبور باشيد، سختگيری نكنيد و فشار ايجاد نكنيد) محيط و بستر خانه را مهيا كنيد گويى قرار است همه بخوابند. اگر اين كار را از شش ماهگى شروع كنيد بسيار راحت خواهدبود. (خواب از ساعت ده شب ضروری میباشد)
فكر اينكه کودک يکساله در طول شب بيدار نشود يا به عبارتى هشت ساعت به صورت مدام بخوابد بسيار فكر ايدهآل و فانتزى میباشد. يك كودک در طول شب به دلايل گوناگونى كه در بالا ذكر شد خواب مقطعى دارد و والدين بهتر است بدانند اين مسئله كاملا طبيعى است. و چند روزى والدين را با چالش مواجه كند. دو يا سه شب اول ممكن است هولناک باشد اما پس از يك هفته يا كمى بيشتر از آن كودک میتواند خود به خواب برود. در صورت بيدار شدن كودک تمام مواردی كه ممكن است باعث بيدارشدن كودک شده باشد چک كنيد مانند گرسنگى ،سرما يا گرما ، تميز بودن و.... در صورت اطمينان از حل مشكلات كودک در كنار او باشيد كودک را بغل نكنيد، نوازش كنيد كه بداند آنجاييد توجه داشتهباشيد از دادن دست خود به او يا تماس مداوم فيزيكى دوری كنيد، زيرا خود عاملى براى وابستگى میگردد بهتر است از عروسکهاى نرم استفاده كنيد. هرشب كمى از تماس خود را با كود: كم كنيد. صبور باشيد در نهايت به نتيجه میرسيد. از معضلات دير شروع كردن فرآيند مستقلسازى ممكن است با موارد زير روبرو شويد:
گاهى كودک و پدر و مادر در كنار هم میخوابند. عادت در كنار هم خوابيدن براى كودک مضر است. گاه كودک در ابتدا كنار پدر و مادر میخوابد و بعد او را به اتاقش میبرند كه با خطر بازگشت كودک به اتاق والدين به كرات اتفاق میافتد و در اخر شكست والدين در جداسازی كودک اتفاق میافتد. والدين بايد دقت داشتهباشند به جز موارد خاص مانند مريضی به كودک اجازه اين كار را ندهند (صبور باشيد، صبورباشيد، صبورباشيد). در صورتيكه زمان خواب مشخصی را تعيين كردهايد و شرايط خواب مهياست در امر برگرداندن كودک به رختخواب پافشاری كردهايد و خسته شدهايد بهتر است علت آن را بيابيد و در رفع آن بكوشيد. كودكی كه تا سن ٤ يا ٥ سالگی كنار پدرو مادر میخوابد احتمالا در زمينه وابستی دچار مشكل است و حتما اين مورد را بررسیكنيد .
در كودكان بالاى ٤سال میتوانيد از راهكار نظم در ساعت خواب، داستانخوانى به مدت ٥-١٠ دقيقه، ايجاد شرايط مناسب خواب و زمان محدود در كنار كودک براى خوابيدن، كشيدن جدول و يا دادن برچسب و تهيه جايزه (با توافق خود كودک مثلا بعد از دو هفته) استفاده كنيد. در صورت رجعت به اتاق والدين حتما كودک را به اتاق و تخت خود برگردانيد. در صورتيكه بعد از يک ماه هنوز در فرآيند مستقلسازى كامل نشده و با مشكل روبهرو بوديد بايد در جهت حل مشكل و مشكليابى به مشاور يا روانشناسى كه میتوانند به شما كمك كنند مراجعه كنيد.
الهام جویا
مشاور و رواندرمانگر کودک